Willem Veldkamp schreef een boek over het lot van de Joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Epe woonden. Hun aantal verdubbelde tijdens deze oorlog tot 34 omdat meerdere Joden vanuit andere plaatsen in Nederland of het buitenland in Epe kwamen wonen. Zes van hen werden vermoord in vernietigingskampen en twee Joodse inwoners sloegen uit wanhoop de hand aan zichzelf.
Noodzakelijk
Veldkamp rept over “een noodzakelijk boek”. Niet omdat hij de auteur is maar omdat hij vindt dat deze geschiedenis doorverteld moet worden. “Zodat de namen van de slachtoffers gekend zijn en opdat wij niet vergeten”, benadrukt de Epenaar. Zijn aandacht gaat echter niet alleen uit naar Joodse medeburgers die omkwamen, maar ook naar wie de oorlog overleefden. “De bezettingstijd was ook voor hen een diepingrijpende gebeurtenis.”
Bets van Lohuizen
Veldkamp beschrijft in Zoo Menschonteerend onder meer hoeveel moeite het kostte om arrestatie door de Duitsers te voorkomen wanneer je Joods was. Zo werden Joodse inwoners al kort na de bezetting geconfronteerd met anti-Joodse maatregelen, waaronder ontslag. Verschillende Joden doken met hulp van het verzet onder. Een bekende plaatselijke verzetsvrouw, die ook een dagboek bijhield, was Bets van Lohuizen. Veldkamp citeert haar uitgebreid in zijn boek. Van Lohuizen zette zich onder andere in voor Joodse onderduikers in de gemeente Epe.
Rol NSB
Ook schrijft Veldkamp over de rol van de NSB. Plaatselijke NSB’ers zagen erop toe dat de gemeente anti-Joodse maatregelen “tijdig en goed uitvoerde”, zoals het plaatsen van borden met daarop de tekst ‘Verboden voor Joden’. Daarnaast gaat de auteur van Zoo Menschonteerend in op de vraag waarom relatief veel Joden uit Epe de oorlog overleefden.
Ontslagverzoek
Ook toenmalig burgemeester Diepenhorst hield een dagboek bij. Veldkamp: “Daaruit komt naar voren dat hij al flink had geworsteld met de vraag waaraan hij wel en geen medewerking kon verlenen. Aan verschillende maatregelen wilde hij niet meewerken, waaronder de tewerkstelling van mannen uit de gemeente Epe in Duitsland.”
Op een gegeven moment dreigde Diepenhorst ook medewerking te moeten verlenen aan het oppakken van Joodse dorpsgenoten. Daarmee was voor hem de grens bereikt, waarna hij zijn ontslag aanvroeg.
Zoo Menschonteerend telt 208 pagina’s. De prijs van het full colour uitgevoerde boek is 25 euro. De publicatie is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van diverse organisaties uit de lokale samenleving en van de gemeente Epe. Het boek is vanaf 24 april te koop bij de Bruna en The Read Shop in Epe.
